Easter egg extravaganza

De Puzzelpost-trilogie zit bomvol easter eggs en subtiele verwijzingen. Geheimpjes die je niet nodig hebt om de zaken op te lossen, maar die misschien een glimlach op je lippen toveren als je ze herkent.

Voor het eerst hebben we ze verzameld: tientallen grapjes en referenties uit Het Boekanier Dossier, De Filomela Brieven, Het Medusa Rapport en Het Wildeman Geheim. Het is een enorme lijst geworden, dat krijg je als je ruim drie jaar nadenkt over elk detail.

Let op: kans op spoilers! Lees alleen over de pakketten die je al kent.

Het Boekanier Dossier
De Filomela Brieven
Het Medusa Rapport
Het Wildeman Geheim

Het Boekanier Dossier

De krant

In de advertenties in de krant zitten de eerste geintjes verstopt: ‘Advocatenkantoor Heinige & De Smet?’ Een anagram voor ‘Geheime Dienst’. En ‘De Zeerover Gemalen Bonen, voor wie verlangt naar huis’. Wat is een ander woord voor zeerover? Juist! Deze nep-advertentie is door Abigail Boekanier zelf geplaatst.

Ook leuk om te melden: de televisiegids voor 29 augustus 1979 klopt echt! Die kon ik op internet terugvinden, anders had ik nooit gedacht aan herkenbare titels zoals Van Gewest tot Gewest, De Fabeltjeskrant en Den Haag Vandaag.

De gouden gids

Het Boekanier Dossier is gemaakt na een intensieve crowdfundingactie. Enkele super-supporters kozen voor het ‘Gouden Gids Pakket’: hun naam werd vereeuwigd in de uitgescheurde GG-pagina, als één van de bloementelers uit de omgeving Oostzoom. Dit zijn de grotere, uitgelichte advertenties. In de geheime boodschap op deze bladzijde staan ze precies op de plekken van punten en komma’s in de verborgen zin, dat was nog een enorm gepuzzel.

Ik heb ongelooflijk veel steun gehad van vrienden en familie, dus de namen ‘Kool’ en de latijnse vertaling ‘Brassica’ komen relatief vaak voor.

Ten slotte heb ik tussen alle tuinbouwers ook mijn pasgeboren dochter verborgen: ‘Groei Goed Nienke’. Die gaat inmiddels al naar de basisschool!

Het verborgen kettingformulier

Iedereen die dit leest heeft Het Boekanier Dossier al opgelost toch? Ja? Ok, dan kunnen we het hebben over de verborgen matrixprinter-uitdraai. Dit is in feite een personeelslijst van spionnen – een onweerstaanbare kans om er een paar verwijzingen in te verstoppen 🙂 Heb je iemand herkend tijdens het spelen?

• B. Beaudelaire (overleden) verwijst naar Beatrice Beaudelaire, de mysterieuze moeder van de hoofdpersonen in A Series of Unfortunate Events.
• F. Donkers, alias Pandoer is Fer Donkers, het alter ego van Pim Pandoer – een jeugdmisdaadreeks uit de jaren ‘50 en ‘60. Bij ons thuis stond bijna de complete serie in de kast.
• Wiggins verwijst natuurlijk naar Sherlock Holmes: Wiggins is de voornaamste van de ‘Baker Street Irregulars’ en één van Sherlock’s trouwste handlangers.
• Een van de codenamen is ‘Endeavour’, de voornaam van Inspector Morse.
• P Jeffries, alias Blue Rose, gesitueerd in Buenos Aires, is David Bowie’s bizarre personage in de magische detectiveserie Twin Peaks.

De Filomela Brieven

‘Filomela’, een naam die je niet vaak tegenkomt. Zij is geïnspireerd door een belangrijk personage in ‘S’ van Doug Dorst en J.J. Abrams. Dit prachtig vormgegeven boek ziet eruit als een oud biebboek waar twee lezers in hebben geklad, op zoek naar de geheimen achter de auteur en de vertaler. Die vertaler blijkt Filomela X. Caldeira. En net als onze Filomela is ze een idealistische polyglot uit Brazilië.

De twee lijken zelfs zo veel op elkaar dat ik deze naam achteraf misschien niet zou hebben gekozen. Maar toen Filomela voor het eerst werd genoemd, in de eerste versie van Het Boekanier Dossier, had ik nog geen idee hoe groot haar rol in het verhaal zou worden.

Lang voor ‘S’ kwam de naam Filomela al voor, in de Griekse mythe over Philomela en Procne. Aan het einde van dit tragische verhaal verandert Philomela in een nachtegaal. Vandaar het adres van onze Filomela in Brazilië: op de envelop staat ‘Rua Rouxinol’, ofwel Nachtegaalstraat. De nachtegaal komt later nog eens terug!

In een van de brieven wordt sir William Stephenson voor het eerst genoemd als oprichter van de S.E.A. Stephenson heeft echt bestaan en was ongelooflijk interessant (als je zijn naam googlet kun je in een diepe rabbit hole terechtkomen, geloof me). Hij was de uitvinder van de moderne blikopener, een succesvol zakenman, spy master, vertrouweling van Churchill, oprichter van de voorloper van de C.I.A. en Ian Fleming’s primaire inspiratie voor James Bond.

De postzegels in De Filomela Brieven waren leuk om aan te werken! Op de klassieke Nederlandse postzegel heb ik voor de zekerheid het hoofd van Prinses Juliana omgekeerd (ik wil niet van vervalsing beticht worden!). Bij de Braziliaanse postzegels heb ik wat meer vrijheid genomen. De ene refereert aan het WK voetbal `70 in Brazilië, de ander toont de nationale bloem: de orchidee.

Althans, dat dacht ik! Geen idee waar ik dat vandaan heb gehaald – de echte nationale bloem van Brazilië is die van de Gouden Trompetboom. Zo zitten er nog een paar foutjes in De Filomela Brieven. De brieven aan Simon hebben een postcode – maar die werden pas in 1977 (twee jaar na zijn dood) ingevoerd. En ten slotte de grootste fout: de directeur van de S.E.A. wordt in dit deel consequent Frans Bie genoemd, terwijl hij in de rest van de serie Philip heet. Niets aan te doen helaas, want een tweede druk komt er niet!

Het Medusa Rapport

Het Medusa Rapport heeft niet alleen verwijzingen naar literatuur en popcultuur, er zit ook een heleboel (Amerikaanse) geschiedenis in verborgen. Wees gewaarschuwd 🙂

Twin Peaks was een grote inspiratiebron voor de trilogie, dus in Het Medusa Rapport zit nog een verwijzing: het slachtoffer waar het hele rapport om draait, McLoughlin, is vernoemd naar Kyle MacLachlan, de acteur die de hoofdrol speelde in Twin Peaks. Er zit zelfs nóg een Twin Peaks personage in dit deel verborgen, maar die mag je zelf zoeken als je het leuk vindt.

Misschien wel het best verstopte geheim in de hele serie: de gênante codenaam van Philip Bie. Onderaan zijn brief aan de C.I.A. staat zijn ‘interne nummer’ vermeld. Je moet goed zoeken, maar het staat er echt. En waar hebben we die codes eerder gezien..?

 

Net als de Juliana-postzegel heb ik ook het C.I.A. logo omgedraaid – je weet maar nooit. De directeur van de C.I.A. heet L.P. Waterhouse. Dit is Lawrence Pritchard Waterhouse, de geniale codekraker in het boek Cryptonomicon van Neal Stephenson.

Het rapport bevat een rood mapje (alleen in de eerste druk) waarvan de inhoud is uitgescheurd. Maar van één van de brieven kun je nog zien wie hem geschreven heeft: Andries Kuipers, destijds het hoofd van de BVD (voorloper van de AIVD).

Het boek ‘Ere wie ere toekomt’, waarvan een uitgescheurde pagina in het rapport zit, is uitgegeven door O’rien-Tex Press… (dit grapje is pas in de tweede druk toegevoegd).

De boekpagina zit vol geschiedenis. Over de Duits-Amerikaanse wetenschapper Walter Koenig wordt geschreven over misstanden die hij na zijn aankomst in de VS te verduren kreeg. De bronvermelding voor deze informatie is getiteld ‘The Paperclip Project’.

Dit verwijst naar Operation Paperclip, een echte operatie van de Amerikaanse overheid om briljante Duitse wetenschappers in te lijven aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Deze wetenschappers, die voorheen onder nazi-regime hadden gewerkt, kregen de rest van hun leven te maken met onbegrip en stigmatisering.

Van McLoughlin is “het volledige werk op te vragen […], met uitzondering van zijn werk aan Oak Ridge National Laboratory tussen 1942 en 1943.” Dit is niet voor niets: in die tijd werd op Oak Ridge gewerkt aan de atoombom, onder de beroemde codenaam ‘The Manhattan Project’.

Vandaar dat McLoughlin is geïnterviewd in een serie die ‘Manhattan Men’ heet, ook dat staat in de bronvermelding. Best wel serieuze materie allemaal – maar de interviewer heet J. Calamezzo… de compleet geschifte talkshow host uit Parks and Recreation. Ik kon het niet laten.

Ten slotte het bestand op de floppy, met de pakkende naam #22391-JM.rqNx. Dit lijkt een willekeurige reeks letters en cijfers, maar dat is het natuurlijk niet! JM staat voor Joshua McLoughlin, 22391 was de operatie om hem te ‘redden’. Wat overblijft is rqNx.

De brief is voor het grootste deel onleesbaar, maar als je goed kijkt kun je (vooral bij de eerste druk van het Medusa Rapport) zien dat het een verzoek is aan de Amerikaanse president om McLoughlins nabestaanden financieel te ondersteunen. rqNx staat voor ‘request Nixon’, maar de brief is gericht aan president Gerald Ford! Dat komt doordat de operatie precies plaatsvond rondom Nixons aftreden na het Watergate-schandaal. Vandaar dat Maggis schrijft “…I am aware there are more pressing matters at hand right now for your administration.” De brief is schijnbaar op het laatste moment herschreven, en de codenaam rqNx kon niet meer gewijzigd worden.

Het Wildeman Geheim

Het Puzzelpost-logo staat op elke doos, maar bij Het Wildeman Geheim is het ‘t meest opvallend:

Deze doos lag blijkbaar in of nabij Abigails Russische bunker, en ze heeft hem gebruikt om haar bevindingen naar je op te sturen. Maar wat zat er voorheen in deze doos? Als je de Russische tekst door een vertaler gooit, krijg je:

Yep, Puzzelpost is ook een hit in Rusland. Weten weinig mensen.

In de laatste puzzel van Het Wildeman Geheim wordt de grote bad guy van de serie eindelijk duidelijk: Andreas Bremayer, alias Havik, oude familievriend en moordenaar van Simon Boekanier.

Maar dit had je al veel eerder kunnen weten! De codenaam Havik staat gewoon in de personeelslijst in Het Boekanier Dossier:

Overigens zat in De Filomela Brieven al een puzzel waarmee je Andreas kon ontmaskeren. Die is echter zo moeilijk dat, voor zover wij weten, nog niemand hem heeft opgelost. Op het forum zijn ze wel een eind gekomen.

Toen we aan dit deel werkten was inmiddels mijn tweede dochter geboren. Nienke werd genoemd in Het Boekanier Dossier, dus in Het Wildeman Geheim was het de beurt aan Jette. Het adres op de papieren zak bevat haar initialen (J.F.K.).

Het telefoonnummer op die zak is ook bijzonder! 01902-382701 is een verwijzing naar de Britse detectiveserie Jonathan Creek. Een aanrader! Het is heerlijk campy, en in elke aflevering zitten een of meer vergezochte puzzels. Dit is er zo een: Creek vindt een briefje met het volgende gedicht: “Oh, when I know to free hate, to sever no one.” Pas als hij het hardop voorleest ontdekt hij dat het een telefoonnummer voorstelt.

In het pakket zit een luciferboekje van het Covoniaanse sigarettenmerk ‘Aesopus’, de naam van een oud-Griekse dichter. Een van zijn fabels heet ‘De Havik en de Nachtegaal’, waarin een gemene havik een nachtegaal en haar kinderen bedreigt.

Zoals al blijkt uit De Filomela Brieven, staat de nachtegaal symbool voor Filomela. Andreas heeft haar bedreigd als onderdeel van zijn plan om Simon uit te schakelen. De symboliek suggereert ook dat Andreas verantwoordelijk is voor Filomela’s dood veertig jaar later (uit een van de puzzels in De Filomela Brieven blijkt dat Filomela ook door het Medusa-gif om het leven is gekomen.).

En daarmee zijn alle pakketten uitgepluisd. Maar ook in de epiloog zitten nog twee kleine verwijzingen. In de eindvideo, waarin Abigail onder schot wordt gehouden in haar schuilplaats, noemt ze de naam ‘R. Woning’.

Dit is Rose Woning, de hoofdpersoon in het prachtige Amerikaanse thuismysterie ‘Tale of Ord’. Dat is helaas niet meer verkrijgbaar, maar het tweede spel van dezelfde maker komt eraan!

En als allerlaatste: in het krantenknipsel dat bij de laatste dankbrief zit, komt ene Hans van T. aan het woord. Toen ik 21 was kreeg ik een baantje als redacteur en junior spelontwerper bij The Game Master, een Nederlandse uitgever van bord- en kaartspellen. Daar begon mijn carrière als spellenmaker, dus het voelde passend om Hans van Tol (de eigenaar van TGM) op de valreep nog te noemen in mijn eerste grote productie.

Conclusie

Ik ben ongetwijfeld nog wat verwijzingen vergeten. Het ontwerp voor Het Boekanier Dossier is immers al 4 jaar oud! Maar zo heb je een idee hoeveel minuscule, haast onzichtbare details in een Puzzelpost productie zitten. Op het gebied van vormgeving is het net zo, ik kan eindeloos pielen om een subtiele vlek precies de goede kleur te geven. En ja, natuurlijk zorgt dat ervoor dat de volgende Puzzelpost productie zo lang op zich laat wachten.

Ik hoop dat het ‘t waard is.

– Ruud